Proteinler
PROTEİNLER
Proteinler büyük ve karmaşık yapılı organik bileşiklerdir.
Yapılarında karbon(C),hidrojen(H),oksijen(O) atomlarıyla birlikte proteinlerde azot (N) elementi de yer alır.
Ayrıca yapılarında kükürt(S) ve fosfor(P) da bulunabilir.
Yapı birimleri amino asitlerdir.
Bir aminoasidin yapısında amino grubu (NH2 ), karboksil grubu (-COOH) ve radikal grup(R)vardır.
Aminoasitlerdeki çeşitliliğin nedeni radikal (değişken) gruptur.
Aminoasitler birbirlerine amino ve karboksil gruplarıyla bağlanır.
İki aminoasidin birleşmesi sırasında bir molekül su çıkarak peptit bağı kurulur.
İki amino asidin bir peptit bağıyla birleşmesi ………………… dipeptit,
Üç amino asidin iki peptitbağıyla birleşmesi …………………tripeptit,
Çok sayıda aminoasidin birleşmesi …………………………..polipeptit oluşur.
Bazı proteinler birkaç polipeptitin birleşmesiyle oluşur.
Aminoasitler dehidrasyon sentezi sonucu birleşerek proteinleri oluştururken,proteinler hidrolizle yapı birimleri olan aminoasitlere ayrışır.
Doğada yirmi çeşit aminoasit bulunur.Bu aminoasitlerden sekiz tanesi insan vücudunda sentezlenemez. Besinlerle dışarıdan almamız gereken aminoasitlere temel(esansiyel)aminoasitler denir.Bitkiler bütün aminoasitleri kendileri sentezler.
Proteini oluşturan aminoasitlerin çeşidi, sayısı ve dizilişleri hücre DNA’sı tarafından her canlıda farklı şekilde belirlenir.Bu nedenle proteinler her canlıda kendine özgüdür.
Protein sentezi sırasında amino asitlerin dizilişi genlerle kontrol edilir.
Isıtma,yüksek basınç ve tuz derişimi gibi etkenler proteinlerin yapısının bozulmasına denatürasyon adı verilir. Denatürasyon sonucu proteinler aktifliğini kaybeder.
Proteinlerin görevi;
*Dokuların yapısına katılır.
*Hücre zarının yapısına katılarak madde geçişlerinde önemli rol oynar.
*Bazı hormonların yapısında proteinler bulunur.
*Bağışıklık sisteminde görev alır.
*Enzimlerin yapısına katılır.
*Yıpranan hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasında görev alır.
*Alyuvarların yapısında bulunan hemoglobinin,kan proteini olan albumin,globulin ve fibrinojenin yapısına katılır.
*Hücre içi ve hücre dışı sıvı dengesinin korunmasında rolalır.
*Enerji sağlamakiçin kullanılır.
*pH değişikliklerini dengeler.
| Proteinler, vücutta karbonhidrat ve yağa dönüştürülerek depo edilir. |
